Een nieuwe handreiking met juridisch kader geeft gemeenten meer duidelijkheid over wat wel en niet is toegestaan bij het uitvoeren van online onderzoek ten behoeve van de openbare orde en veiligheid. De brief, handreiking, het juridisch kader en een lijst met veelgestelde vragen vindt u hier. De stukken zijn opgesteld in nauwe samenwerking met de VNG. De VNG, NHSV en een aantal gemeenten werken aan een protocol om de implementatie van de handreiking zo makkelijk mogelijk te maken, verwacht wordt dat dit eind 2023 gereed is.
In de handreiking staat wat wel en niet is toegestaan en wanneer een nadere afweging door de gemeente nodig is bij het doen van online onderzoek. Deze zorgt voor meer eenduidigheid in de gemeentelijke werkwijze. Daarnaast stimuleert de handreiking gemeenten om actief met hun privacy-organisatie aan de slag te gaan. En vergroot het document bewustwording over de balans tussen het bewaken van de openbare orde en veiligheid en de privacy van inwoners.
Hoofdlijnen juridisch kader
Gemeenten hebben geen expliciete wettelijke grondslag om persoonsgegevens te verwerken in het kader van online onderzoek. Op basis van onder meer nationale jurisprudentie en Europese uitspraken kan worden geconcludeerd dat de relevante wetsartikelen ten aanzien van de handhaving van openbare orde en veiligheid tot op zekere hoogte als grondslag kunnen dienen om persoonsgegevens door middel van online onderzoek in publiek toegankelijke bronnen te verwerken. Hierbij gelden de volgende voorwaarden:
- Er moet een aanleiding zijn, gelegen in een concrete ordeverstoring of dreiging daarvan.
- Er moet noodzaak bestaan om die specifieke persoonsgegevens te verwerken (proportionaliteit, subsidiariteit).
- De gebruikte grondslag moet de inbreuk die gemaakt wordt op grondrechten kunnen rechtvaardigen.
- Ook moet aan de (andere) AVG-beginselen worden voldaan.
Zelf afweging maken
Gemeenten dienen zelf de afweging te maken of zij in bepaalde gevallen online onderzoek verrichten. Zij kunnen hiervoor nu het stappenplan uit de handreiking toepassen. VNG ondersteunt Meer hulp nodig? Voor vragen kunnen gemeenten terecht bij de VNG via: Contactformulier | VNG, onder vermelding van "online monitoring". Op basis van vragen en opmerkingen kan de handreiking in de toekomst verder doorontwikkeld worden. Hierover blijven de betrokken ministeries BZK en JenV in gesprek met de VNG.
