Meer dan ooit zijn burgers, bedrijven en overheden afhankelijk van digitale systemen voor communicatie, financiële transacties en de opslag van gevoelige informatie. Van deze afhankelijkheid maken cybercriminelen in toenemende mate misbruik. In 2023 werden bij de politie 70.000 meldingen en aangiften van online fraude gedaan. De totale financiële schade bedroeg ruim 100 miljoen euro.
In opdracht van de Nationaal Intelligencecoördinator van de politie en de Politiechef van de Eenheid Landelijke Expertise en Operaties zijn in 2024 strategische fenomeenbeelden opgesteld. Deze hebben betrekking op de geprioriteerde veiligheidsthema’s van de politie zoals opgenomen in de Nationale Intelligence Agenda (NIA). Het rapport Online fraude in beeld is onderdeel van deze reeks.
Het fenomeenbeeld 2024 'Online fraude in beeld' is opgesteld door onderzoekers van de eenheid Landelijke Expertise en Operaties (LX) en de eenheid Landelijke Opsporing en Interventies (LO). In dit fenomeenbeeld wordt de omvang, aard en ontwikkelingen van online fraude in Nederland over de afgelopen jaren toegelicht.
Het aantal registraties van online fraude is sinds 2014 flink gestegen. De frequentie van online fraudevormen varieert wel naar type. Verschillende werkwijzen kwamen op en sommige liepen in frequentie terug. In het rapport wordt onder meer gesproken over bankhelpdeskfraude, beleggingsfraude, betaalverzoekfraude, sextortion en misbruik van accounts bestellingen. Aan- en verkoopfraude stond in 2023 bovenaan in het aantal registraties (42.359), gevolgd door bankhelpdeskfraude (6970), hulpvraagfraude (5981) en betaalverzoekfraude (4000). In werkelijkheid liggen deze aantallen hoger omdat veel slachtoffers geen aangifte of melding doen. Er zijn vele verschijningsvormen van online fraude en die ontwikkelen zich voortdurend. Vaak vindt een kruisbestuiving plaats waarbij de oplichters succesvolle werkwijzen kopiëren en toepassen in andere online fraudevormen.
De totale financiële schade verschilt behoorlijk per fraudevorm. Online fraude veroorzaakte in 2023 109 miljoen euro schade. In het rapport wordt inzichtelijk gemaakt wat de schadebedragen per vorm van online fraude zijn. Wat daarbij opvalt is dat de delicten met de meeste registraties niet perse de grootste schade veroorzaken.
De impact blijft echter niet beperkt tot alleen financiële schade. Slachtoffers blijven zitten met het gevoel dat ze zelf meegewerkt hebben aan het delict, wat leidt tot zelfverwijt. Die persoonlijke gevolgen worden nog vaak onderschat. Daarbij treft de schade niet alleen directe slachtoffers, maar kan zich uitstrekken tot gezinnen of zelfs families. Dat kan komen omdat het verdwijnen van spaartegoeden, oudedagvoorzieningen en bijvoorbeeld erfenissen de toekomst van de families kan ontwrichten.
Het rapport is te downloaden via deze link
