Het demonstratierecht is een onderwerp dat breed leeft. In de Tweede Kamer, maar ook in de media is er veelvuldig aandacht voor het onderwerp. Het is een essentieel grondrecht voor een gezonde en weerbare democratische rechtsstaat. Tegelijkertijd vormt het geen vrijbrief voor het doelbewust, stelselmatig overtreden van regels en voor de aantasting van andere wezenlijke belangen.
Deze verzamelbrief vormt een reactie op verzoeken en moties van en toezeggingen aan verschillende politieke partijen (VVD, SGP, CDA, D66, DENK, PvdD). In een bijlage bij de brief wordt een overzicht gegeven van de strafrechtelijke kaders en jurisprudentie betreffende uitingsdelicten die de openbare orde raken.
In de brief wordt een onafhankelijk onderzoek aangekondigd om te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om het handelingsperspectief te verstevigen en het wettelijke kader te bestendigen. Om het onafhankelijke karakter van het onderzoek te borgen, wordt in de brief het voornemen geuit dit onderzoek uit te zetten via het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC).
Het voorgestelde onderzoek richt zich op twee typen situaties:
- Ontwrichtende demonstraties: acties waarbij demonstranten de grenzen van het recht opzoeken of zelfs overschrijden, met als doel maximale publieke aandacht te generen en/of besluitvorming af te dwingen.
- Demonstraties waarbij andere grondrechten of de nationale veiligheid in het gedrang kunnen komen.
Tot slot wordt in de brief nog uitgebreid ingegaan op de categorie van uitingsdelicten. Over dit onderwerp zijn vragen gesteld tijdens het Commissiedebat Terrorisme/Extremisme van 20 december 2023.
